آشتی ایران و عربستان

به این 4 شرط

عربستان سعودی بنابر گزارش سی. ان. ان تمایل یافته که سیستم پدافندی خود را تقویت کند. در این رابطه حتی از طرف رسانه ها و محافل سعودی نیز نسبت به بی تفاوتی آمریکا درباره امنیت عربستان حرف و حدیث هایی به وجود آمده است. برخی محافل در این زمینه نشانه هایی از «گردش به شرق» در سیاست عربستان (مانند نمونه ترکیه و امارات) نیز مشاهده کردند.

  1. یکشنبه ۳۱ شهریور ۹۸ ساعت ۲۰:۳۷ (۴ سال،۶ ماه قبل)
چهار شرط مهم ایران برای آشتی با عربستان
به گزارش فرانگر
به نقل از نامه نیوز ، روز جمعه بود که پس از سیل اخبار مربوط به بازتاب حمله یمن به آرامکوی عربستان، خبری از درون دستگاه سیاسی سعودی به بیرون درز کرد که در کنار واکنش جراید این کشور به مواضع آمریکا درباره امنیت عربستان، توجه بسیاری از محافل کارشناسی را در رابطه با آینده سیاست خارجی سعودی به خود جلب کرد. عربستان سعودی بنابر گزارش سی.ان.ان تمایل یافته که سیستم پدافندی خود را تقویت کند. در این رابطه حتی از طرف رسانه ها و محافل سعودی نیز نسبت به بی تفاوتی آمریکا درباره امنیت عربستان حرف و حدیث هایی به وجود آمده است. برخی محافل در این زمینه نشانه هایی از «گردش به شرق» در سیاست عربستان (مانند نمونه ترکیه و امارات) نیز مشاهده کردند. در این زمینه به سراغ «محمدجواد جمالی نوبندگانی» نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس و استاد دانشگاه رفتیم تا جزئیات بیشتری درباره احتمال این چرخش و شرایط آن را بدانیم.
*نشانه هایی در رسانه ها و محافل کارشناسی حکومتی عربستان درحال مشاهده است که گویا ضربه شصت مقاومت در ماجرای حمله به پالایشگاه آرامکوی عربستان باعث تغییر رویکرد بعضی از نهادهای این کشور و ناامیدی از تامین امنیت از سوی آمریکا این روند را تسریع کرده است. آیا این نشانه ها را تایید کرده و منطقی می دانید؟
عربستان کشور خاصی است و نمی توان مانند کشورهای عادی اطراف ایران درباره آن قضاوت کرد. این کشور از آنجا که بافت سیاسی سنتی دارد و پایگاه مردمی و حداقل های دموکراسی را ندارد، اتکای ویژه ای به کشورهای خارجی (آمریکا و انگلیس) دارد. از آنجا که انگلستان این کشور را از عثمانی تجزیه کرده و به خاندان سعودی به غرب مدیون هستند. به همین دلیل نباید توقع چرخش اساسی و استراتژیک از این کشورها داشت. بسیاری از سران دولت ها با اشاره آمریکا در حوزه خلیج فارس عوض شده اند یا دچار تصفیه درون خاندانی شدند. همین بن سلمان ولیعهدی دست نشانده است و ولیعهد اصلی قبل از محمد بن سلمان، فرزند دیگر ملک سلمان بود که با کودتای درون خاندانی سرنوشت اش عوض شد.
*پس چه چیزی باعث تغییر در مواضع آنها شده است؟ آیا این تغییر مواضع دروغ است؟
در سطح نخبگانی و تصمیم سازی و در بین دانشجویان و سیاسیون میانی عربستان از یکسو و همچنین، مقامات تصمیم گیر سعودی و نظامیان آن به این درک رسیده اند که آمریکا برای آن ها هیچ امنیتی فراهم نمی کند و جز «گاو شیرده» نگاهی دیگر به آنها ندارد. آمریکا به آنها گفته بود که اگر ما از شما حمایت نکنیم، دو روزه نابود خواهید شد، اما حالا دیدند که نیروی ضعیفی در یمن آن ها را در کمتر از دو روز به خاک سیاه نشانده و آمریکایی ها درباره توانایی امنیتی و نظامی خود برای حفظ سعودی دروغ می گفتند، لذا این چرخش های تاکتیکی برای عربستان طبیعی است و ممکن است در بلندمدت به یک رویه جدید نیز تبدیل شود. عربستان دیگر نمی تواند ادعا کند که با پول و اسلحه اش آقایی کشورهای عرب را می کند، چوند با موشک ها و پهپادهای چند صدهزار دلاری یمنی پالایشگاه چند میلیارد دلاری خود را نابود شده دیده است. این تحقیرها به لحاظ تاریخی در رویکردهای یک کشور تاثیر قابل ملاحظه خواهند گذاشت که نباید انتظار آن را داشت که این تغییر در لحظه رخ دهد.
اکنون سهام شاهزادگان عربستانی نقش ویژه ای در اقتصاد این کشور و ارزش خاصی برای خاندان سعودی داشته که این سهام ها در بورس های مختلف با سقوط ارزش مواجه شده اند.
*چرا آنها نسبت به آمریکا همچنان دیگر امید ندارند؟
عربستان انتظار داشت تا آمریکا خود یک طرفه وارد ماجرا شده و با ایران برخورد کند. ولی اولا این اتفاق نیفتاد و علیرغم تهدیدها هیچ حادثه ای از نظر نظامی حتی در منطقه رخ نداد و ثانیا پیش از آن پهپاد خود ایالات متحده توسط نیروهای نظامی ایران ساقط شده و از نظر هیمنه نظامی، هژمونی ایرانی ها نیز ثابت شده بود. آنها حدس می زنند که اگر آمریکا می توانست به ایران پاسخ نظامی بدهد، برای حفاظت از منافع و تجهیزات خود چنین کرده و تلافی می کرد. اما این اتفاق توسط آمریکا رقم نخورد و قطعا آمریکایی که برای منافع خود نتوانسته وارد منازعه شود، برای منافع عربستان سعودی نیز وارد مخمصه نبرد با ایران نخواهد شد. ترامپ هم علنا گفته که این مسئله مربوط به ما نیست!
*در این میان چرا امید عربستانی ها به روس ها است؟
روس ها در ماجرای اخیر حداکثر استفاده و بهره برداری را از منازعات اخیر کرده است. حوزه نفوذ تسلیحاتی و اقتصادی روسیه با اتکا به مجادلات اخیر افزایش پیدا کرده و قطعا روسیه خود نیز از حرکت دلارهای نفتی عربستان از سمت آمریکا به سوی روسیه استقبال خواهند کرد و سعودی ها را به این کار تشویق می کنند.ممکن است عربستان تاحدی مانند ترکیه به سمت ارتباط بیشتر با روس ها و خرید تسلیحاتی ارزان تر از آن ها روی بیاورند، ولی این امر نسبی خواهد بود، زیرا پایمردی و توان اقتصادی و پشتوانه مردمی دولت اردوغان را در برابر غرب ندارند و هنوز رابطه خود را با سایر کشورهای شرقی (از جمله ایران) بهبود ندادند.
*انتظار مقامات ایران از عربستان در برابر تقاضای بازگشت آنها به میز مذاکره و آمدن از درب مصالحه چیست؟
ایران با چهار شرط مانند گذشته می تواند روابط حسنه ای با عربستان و کشورهای همسو با آن داشته باشد. ما در گذشته با کشورهایی مانند کویت و عراق که درگیری شدید نیز داشتیم، از سر دوستی و صلح وارد شده و اکنون روابط حسنه داریم. لذا نزاع میان ایران و عربستان الزاما ابدی نیست. ایران خود زودتر در این زمینه دست دوستی دراز می کند. لذا شرط اول این است که عربستان باید قصد و نیت خصومت ورزی را کنار گذاشته و با مسائل واقع بینانه مواجه شود. دومین بحث این است که عربستان باید بتواند خود مستقل از فشار دیگران درباره مسائل تصمیم بگیرد و عاملیت مستقیم آمریکا را کنار بگذارد. ما اساسا انتظار نداریم عربستان روابط حسنه خود با اروپا و آمریکا را کاهش داده و این را دخالت در امور داخلی کشورها می دانیم، لیکن آن میزان که به ما مربوط می شود، این است که عربستان در بعد سیاست خارجی نباید دنباله روی کامل از دستورات سیاست خارجی ایالات متحده و اسرائیل داشته باشد. سومین بحث این است که عربستان باید در قصه یمن آتش بس را رعایت کند و پای میز مذاکره بنشیند. معاهدات و مذاکرات استکهلم درباره یمن مثبت بود و باید ادامه پیدا کرده و عربستان نیز تلاش کند تا این بحران در یمن، با راه حل های «یمنی-یمنی» حل و فصل شود. در پایان باتوجه به اینکه دشمن مشترک جهان اسلام اسرائیل است و باتوجه به اینکه ما همه دین و کتاب مقدس مشترک داریم، عربستان باید بنابر تجربه تاریخی خود بفهمد که حمایت از گروه های تروریستی و تکفیری اعم از سلفی و تجزیه طلب در خاورمیانه راه به جایی نمی برد و باید برای تنش زدایی فراگیر متوقف شود.