دو سناریوی توقف تولید خودروهای چینی

  1. پنجشنبه ۲۰ تیر ۹۸ ساعت ۰۸:۳۲ (۵ سال،۳ ماه قبل)
azvico
به گزارش فرانگر

دنیای اقتصاد: تولید محصولات چینی در ایران خودرو و سایپا طی یک سالی که از نقض توافق هسته ای و برجام توسط آمریکا می گذرد، روندی نزولی داشته و احتمالا برخی از آنها فعلا جایی در سبد تولید این دو شرکت طی سال جاری نخواهند داشت. در باب این ماجرا دو سناریوی کلی مطرح است که یکی حاکی از افت مدیریت شده تولید خودروهای چینی است و دیگری بر چالش تامین قطعات و بی میلی چشم بادامی ها به ادامه همکاری با شرکت های ایرانی دلالت دارد.

اگرچه اوایل ورود خودروهای چینی به بازار داخل (توسط بخش خصوصی)، تولید و عرضه این محصولات در دو شرکت خودروساز بزرگ کشور عملیاتی نشد، اما در نهایت آنها نیز میزبان چشم بادامی ها شدند. البته در میانه های دهه ۸۰، ایران خودرو قصد داشت با چری چین وارد فاز همکاری مشترک شود، اما وزارت صنایع و معادن اجازه این شراکت را نداد و چری تمرکز خود را روی مشارکت با بخش خصوصی گذاشت. ورود همه جانبه خودروسازان چینی به ایران از اوایل دهه ۸۰ کلید خورد و هرچه گذشت، حضور آنها در بازار خودرو پررنگ و پررنگ تر شد. چینی ها در آن مقطع به دنبال آزمون و خطا در بازار ایران بودند و توانستند ظرف مدتی نه چندان طولانی، بیشتر سنگرهای بخش خصوصی صنعت خودروی کشور را فتح کنند. با تحریم خودروسازی ایران در سال های ۹۱ و ۹۲، چینی ها بهترین استفاده را از انزوای صنعت خودروی کشور برده و نفوذشان را گسترده تر کردند و بعدها پای ایران خودرو و سایپا نیز به مونتاژ محصولات چینی باز شد. ابتدا سایپایی ها بودند که با مونتاژ محصولی از شرکت زوتی به نام آریو، تولید اولین خودروی چینی را با خودروسازی نیمه دولتی کشور رقم زدند. در ادامه اما ایران خودرویی ها نیز به سراغ دانگ فنگ رفتند تا از رقیب نارنجی پوش خود عقب نمانند. غول های جاده مخصوص به آریو و دانگ فنگ بسنده نکرده و بعدها سه محصول دیگر به نام های برلیانس، چانگان و هایما را نیز به سبد محصولات چینی خود افزودند. چانگان و برلیانس میهمان سایپا و زیرمجموعه اش پارس خودرو شدند و ایران خودرو نیز میزبانی از هایما را در سایت خراسان بر عهده گرفت.

نگاهی به آمار تولید خودروسازان طی سال های ۹۳ تا ۹۶ نشان می دهد تیراژ مونتاژی های چینی ایران خودرو و سایپا روندی رو به رشد داشته و این خودروها توانستند در این مدت بازار نسبتا قابل توجهی را برای خود دست و پا کنند. این در حالی است که تولید مونتاژی های چینی ایران خودرو و سایپا طی یک سال گذشته رو به افت رفته و برخی حتی در آستانه توقف قرار گرفته اند. هرچند گمان می رفت تولید خودروهای چینی در تحریم های جدید نیز مانند دور قبلی روندی رو به رشد یا حداقل با ثبات داشته باشد، با این حال عکس این اتفاق رخ داد. آمارها نشان می دهد هرچه از آغاز تحریم علیه خودروسازی ایران گذشته، آمار مونتاژی های چینی در «جاده مخصوص» آب رفته است و حالا نیز احتمال می رود تولید برخی از آنها طی سال جاری به طور کامل متوقف شود. در این شرایط پرسش اینجاست که دلیل افت شدید و حتی توقف تولید خودروهای چینی در ایران خودرو و سایپا چیست؟ آیا کمبود قطعات و بی میلی چینی ها به ادامه همکاری با خودروسازی ایران دلیل این ماجرا است؟ یا اینکه خودروسازان بزرگ کشور به دلیل به صرفه نبودن تولید خودروهای چینی با توجه به هزینه ها و قیمت های فعلی، تولید را قطره چکانی یا متوقف کرده اند؟

  • بی میلی خودروسازان چینی

طبق سناریوی اول، دلیل اصلی افت تولید محصولات چینی در ایران خودرو و سایپا به کمبود قطعات و بی میلی چینی ها به ادامه همکاری با خودروسازی ایران مربوط می شود. اردیبهشت سال گذشته که آمریکا از توافق هسته ای و برجام خارج شد، خودروسازی را در اولویت تحریم قرار داد و سه ماه بعد به وعده اش عمل کرد. از همان زمانی که آمریکا از برجام خارج شد، روند خروج خودروسازان خارجی از کشور نیز آغاز و در این بین، چینی ها خلاف پیش بینی های اولیه عمل کردند. گمان می رفت با توجه به تجربه قبلی، خودروسازان چینی نه تنها بی اعتنا به تحریم، در ایران بمانند؛ بلکه با توجه به خروج شرکت های اروپایی و آسیایی معتبر، از فرصت استفاده و گستره فعالیت شان را نیز بیشتر کنند. با این حال این اتفاق رخ نداد و خودروسازان چینی نیز خواسته یا ناخواسته بر موج تحریم سوار و سطح مشارکت آنها با خودروسازی ایران پایین آمد. در این شرایط اگر سناریوی بی میلی چینی ها برای همکاری با صنعت خودروی ایران را لحاظ کنیم، افت شدید و توقف تولید برخی خودروهای چینی در کشور، منشأ خارجی پیدا می کند. در واقع هرچند در اصل اینکه خودروسازان چینی نیز تحت تاثیر تحریم ها قرار گرفته اند تردیدی نیست، اما اینکه تولید برخی محصولات کاملا متوقف شود، فعلا در حد یک سناریو اثبات نشده است. بر پایه این سناریو، خودروسازان چینی نمی خواهند این بار و با توجه به شدت و سختی تحریم ها، زیر بار ریسک این ماجرا بروند و قصد دارند تولید محصولات خود را در ایران به حداقل ممکن رسانده یا حتی متوقف کنند. اگر این سناریو را بپذیریم، معنایش این است که خودروسازان چینی تهدیدهای آمریکا را مبنی بر جرایم سنگین مادی و معنوی، کاملا جدی گرفته و بنابراین قید حضور گسترده در بازار ایران را زده اند.البته یک نکته مهم دیگر نیز وجود دارد و آن، سخت شدن نقل و انتقال پول با محوریت ایران است. درست است که کونلون بانک چین همکاری با ایران راقطع نکرده، اما تاکید کرده فقط در چارچوب اقلام غیر تحریمی مشارکت خود را ادامه می دهد؛ بنابراین چون قطعات خودرو جزو لیست تحریم است، خودروسازان چینی نمی توانند برای ارسال قطعات به ایران، نقل و انتقال پول انجام دهند. طبعا وقتی امکان نقل و انتقال پول فراهم نباشد، انگیزه خودروسازان چینی برای ادامه فعالیت در ایران کاهش می یابد و حتی ممکن است به سمت قطع ارتباط کامل بروند. البته پیش تر گفته شده که توافقاتی برای تسویه حساب با خودروسازان چینی از محل منابع مالی ایران در این کشور، صورت گرفته و بنابراین امکان ارسال قطعات همچنان هست، هرچند آمارهای تولید صحت این موضوع را زیر سوال می برد. به هر حال اگر این سناریو را در نظر بگیریم، مونتاژ محصولات چینی در ایران خودرو و سایپا به دلیل بی میلی چشم بادامی ها به ادامه همکاری، رو به توقف خواهد رفت.

سایپا آریو

آن طور که در گزارش ارائه شده به بورس توسط خودروسازان آمده است، برنامه ایران خودرو و سایپا برای محصولات چینی، حول محور افت شدید و توقف تولید می چرخد. در این بین، گویا تولید برلیانس طی سال جاری متوقف خواهد شد و برای چانگان و آریو نیز تیراژی بسیار پایین در نظر گرفته شده است. البته با توجه به اطلاعیه اخیر سایپا، احتمالا آریو نیز بر خلاف آنچه در صورت های مالی آمده، به سمت توقف تولید خواهد رفت. از آن سو اما ایران خودرو نیز به بورس اعلام کرده تولید هایما و دانگ فنگ را ادامه می دهد، منتها با تیراژی پایین. با در نظر گرفتن سناریوی مورد بحث، هیچ بعید نیست میهمانان چینی ایران خودرو نیز بر خلاف آنچه پیش بینی شده، با توقف تولید مواجه شوند.

  • توقف مدیریت شده تولید؟

به سراغ سناریو دوم برویم، همان که می گوید تولید محصولات چینی ایران خودرو و سایپا به طور موقت و به دلیل ناهمخوانی هزینه های تولید و قیمت فروش، افت کرده یا متوقف شده است. ریشه این سناریو را باید در قیمت گذاری دستوری دانست، چه آنکه خودروسازان مجبورند با وجود رشد هزینه های تولید مربوط به مواد اولیه و ارز و دستمزد نیروی انسانی و بیمه و…، محصولات خود را با قیمت های قدیم بفروشند. این یعنی محصولات چینی ایران خودرو و سایپا با هزینه ای گزاف به تولید می رسند و با قیمتی بسیار پایین تر به فروش می روند و در نتیجه، ضرر و زیان کلانی نصیب آنها می شود؛ بنابراین اگر این سناریو را ملاک قرار دهیم، خودروسازان به عمد و برای آنکه بیش از اینها دچار ضرر و زیان ناشی از تفاوت قیمت تمام شده و نرخ فروش محصولات چینی نشوند، تولید را محدود یا متوقف کرده اند.در حال حاضر اگرچه در ظاهر قیمت خودروها مطابق فرمول حاشیه بازار تعیین می شود، اما در عمل، تعیین قیمت ها دستوری است و به همین دلیل، هزینه تولید با قیمت فروش همخوانی ندارد. به گفته یکی از مدیران خودروسازی، در حال حاضر هزینه تولید فلان خودروی چینی چیزی حدود ۱۳۰ میلیون تومان است، اما شرکت سازنده مجبور است آن را چند ۱۰ میلیون تومان پایین تر به مشتریان تحویل دهد. به گفته وی، از همین رو برای شرکت سازنده صرف نمی کند در این شرایط که قیمت گذاری دستوری بر بازار خودرو حاکم است، تمام توان خود را برای تولید محصولات چینی به کار گیرد و فعلا صبر می کند تا پس از فراهم شدن فضای مناسب (امکان فروش محصول با قیمت نزدیک به بازار)، تولید را احیا کرده یا افزایش دهد.

دو سناریوی توقف تولید خودروهای چینی

اگر این سناریو درست باشد، تلاش خودروسازان برای جلب رضایت مشتریان به انصراف از خرید محصولات چینی، در راستای حواله کردن تولید به آینده است. در واقع خودروسازان می خواهند ابتدا از پیش فروش های قبلی که با قیمت هایی بسیار پایین تر از نرخ فعلی بازار انجام شده اند، خلاص و سپس تولید را از سر گرفته و محصولات چینی را با قیمت های جدید بفروشند. جدا از اینکه این رفتار خودروسازان در شرایط فعلی توجیه دارد یا نه نکته دیگر اینجاست که این سناریو (در صورت درست بودن) نتیجه سیاست دولت مبنی بر سرکوب قیمت است. به نظر می رسد اگر قیمت گذاری آزاد بود و خودروسازان می توانستند محصولات خود به ویژه چینی های مونتاژی را نزدیک به نرخ بازار بفروشند، دلیلی برای توقف تولید وجود نداشت.




همرسانی نوشتار: